Әдістемелік ұсынымдар

 Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитеті Білім беру ұйымдарының балаларды тасымалдауы жөніндегі ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР 2024 ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР ---- Әдістемелік ұсынымдар: «ҚазақстанРеспубликасындағыБалақұқықтарытуралы» «Автомобилькөлігі туралы» «Жолқозғалысытуралы»ҚазақстанРеспубликасының Заңдарына; Автомобиль көлігімен жолаушылар мен багажды тасымалдау қағидалары (ҚРИнвестицияларжәнедамуминистрінің м.а. 26.03.2015 жылғы № 349 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11550 болып тіркелген); Жолжүрісі қағидаларын, Көлік құралдарын пайдалануға рұқсат беру жөніндегі негізгі ережелерді, көлігі арнайы жарық және дыбыс сигналдарымен жабдықталуға және арнайы түсті-графикалық схемалар бойынша боялуға тиіс жедел және арнайы қызметтер тізбесін бекіту туралы (ҚР Ішкі істер министрінің 30.06. 2023 жылғы № 534 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33003 болып тіркелген) және өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленген. 2 1. Балаларды МАЗМҰНЫ тасымалдау жөніндегі ұйымдастыру іс-шаралары………………………………4 2. Балаларды тасымалдау тәртібі………………….10 3. Балалардың қауіпсіздігі үшін жауапкершілік……………………………………….……….18 3 1. БАЛАЛАРДЫ ТАСЫМАЛДАУ БОЙЫНША ҰЙЫМДАСТЫРУ ІС-ШАРАЛАРЫ ҚазақстанРеспубликасыОқу-ағартуминистрлігі Балалардыңқұқықтарынқорғаукомитеті ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР Балаларды Тасымалдау белгіленген тасымалдауды қағидаларында талаптарға сәйкес жабдықталған автобустармен немесе шағын автобустармен асырылады. Білім теңгерімінде болған беру автобус жағдайда тасымалдау жүзеге ұйымының құралдары балаларды жүзеге асырылады. Білім беру ұйымында автобус сонымен болмаған жағдайда балаларды тасымалдау Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес айқындалатын қызмет көрсетушінің арқылы қызметтері асырылады. Білім беру жүзеге ұйымдары балалардың санына қарамастан олардың тасымалдауын Тасымалдау қағидаларына сәйкес жүзеге асырады. Білім беру ұйымының басшысы тоқсан сайын балаларға, ата-аналарға немесе заңды өкілдерге Жол қозғалысы ережелерінің негізгі аспектілерін, сондай-ақ қауіпсіздік шаралары мен автобуспен жүру кезіндегі тәртіп ережелерін түсіндіру бойынша ұйымдастыру жұмыстарын жүргізеді. 5 Білім беру ұйымдарының балаларды тасымалдау жөніндегі ұйымдастыру іс-шараларына мыналар кіреді: 1) білім беру ұйымының басшысы балаларды іс– шара өтетін жерге дейін және кері тасымалдауға байланысты оқу жылына арналған іс шаралар жоспарын (бұдан әрі– іс шаралар жоспары) бекіту. Тасымалдау жүзеге асырылғанға дейін 10 жұмыс күнінен кешіктірілмей іс-шаралар жоспарына өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі. 2) тасымалдау күнін, уақытын, ТАӘ (бар болса) көрсетілген балалардың тізімін, жүру бағытын (бастапқы, соңғы және аралық пункттер), отырғызу және түсіру орнын, балаларды тасымалдауға жауапты тұлғалардың ТАӘ (бар болса) және лауазымын, топ басшыларын және (немесе) еріп жүрушілерді көрсете отырып, балаларды тасымалдауды ұйымдастыру туралы бұйрығын бекіту; 3) 3 жұмыс күнінен кешіктірмей патрульдік сүйемелдеуді ұйымдастыру туралы әкімшілік полицияның аумақтық бөлімшесіне өтінім жіберу; 4) білім беру ұйымына тиесілі автокөлік құралы болған жағдайда жүргізушіге рейс медициналық алдындағы куәландыруды жүргізуді ұйымдастыру; Мемлекеттік сатып қорытындылары алу бойынша айқындалған өнім беруші балаларды тасымалдау бойынша қызметтер көрсеткен жағдайда олар білім беру ұйымының басшысына автобусты тексеру актісі және жүргізушіні рейс алдындағы медициналық куәландыру ұсынылады; 5) ата-аналардың балалардың жазбаша заңды келісімін немесе өкілдерінің алуды ұйымдастыру; 6) балалардың, олардың ата аналары мен басқа да заңды өкілдерінің назарын климаттық және жол жағдайларына сәйкес киім, аяқ киім, жеке гигиена құралдарын таңдауға аудару; 7) дәрілік заттар мен таңғыш материалдардың қажетті жиынтығымен алғашқы көмек қобдишасының болуын қамтамасыз ету; 8) қозғалыс қауіпсіздігі шарттары бойынша техникалық жай-күйге қойылатын талаптарға сәйкес ҚР СТ ГОСТ Р 51709-2004 Мемлекеттік өртке қарсы қадағалау талаптарына сәйкес өрт сөндіру құралдарының болуын қамтамасыз ету; 9) сапардың ұзақтығы мүдделі тұлғалардың қатысуымен үш сағаттан артық болса балаларды сынбайтын ыдыс-аяқтармен және тамақ өнімдерінің жиынтығымен (жолдағы тағамдық қасиеттерін сақтайтын, болдырмайтын тамақтан кепілді улануды құрғақ рациондармен) қамтамасыз етуді ұйымдастыру; 6 10) қоғамдық тамақтандыру мекемелерінде (асханаларда, кафелерде), мамандандырылған сондай-ақ мекемелерде (қонақүйлерде, кемпингтерде бір күннен артық сапар кезінде) күн сайын үш рет ыстық тамақпен қамтамасыз ету; 11) балаларға маршрутты, аралық және соңғы пункттердің атауларын, тамақ ішуге, демалуға, түнеуге арналған аралық аялдамалардың шамамен уақытын хабарлауға, қауіпсіздік шаралары мен мінез-құлық ережелерін, ұялы телефондарының нөмірлерін және сапар басталар алдында топтан артта қалған кездегі іс-әрекеттер тәртібін еске салу; 12) білім қызметкерлерінің беру ұйымы арасынан балаларды тағайындалған жеріне дейін алып жүру үшін жауапты адамдарды тағайындау; 13) еріп жүрушілерден басқа екі және одан да көп автобус бөлінген жағдайда балалардың тасымалдауын барлық ұйымдастыруға жауапты тұлға тағайындау; 14) балаларды тасымалдау кезінде қауіпсіздік шараларын сақтау жөнінде нұсқама жүргізу, ол балаларды отырғызу, отырғызып, түсіру орнына автобустарды беру; автобуста қол жүгін орналастыру және багажды тасымалдау; автобус салонында болған кезде жинау орындарында балалардың мінез құлқы; балалардың хал-жағдайы нашарлаған жағдайларда мінез құлық, қауіпті жағдайлар туындаған кезде мінез-құлық тәртібімен танысуды қамтиды еріп жүрушінің жүргізушімен өзара іс-қимыл жасау; салон жабдығын: желдеткіш люктерді, аялдама талаптарының сигналдарын, желдеткіштерді пайдалану кезіндегі төтенше жағдайлар; автобус аялдамаларында балаларды бақылауды қамтиды. 7 Нұсқаманы жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз етуге немесе көлік құралдарын пайдалануға жауапты адамдар жүргізеді, алғашқы медициналық көмек мәселелері бойынша көрсету еріп жүрушілерге нұсқаманы медицина қызметкерлері жүргізеді. Журналда нұсқаманы өткізу туралы белгі және нұсқамадан өткен адамдардың қолдары тіркеледі. Еріп жүрушілер балаларды автобусқа отырғызу басталғанға дейін: 1) балаларды қауіпсіз жерде жинауды ұйымдастырады. Жинау орны отырғызу орнынан кемінде 15 метр қашықтықта орналасады; 2) қатысып отырған балаларды қолда бар тізімдер бойынша салыстырып тексеруді жүргізеді және нақты қатысып отырған балалар тізімінде белгілейді; 3) багажды автобустың багаж бөліміне немесе балалардың багажын тасымалдауға арналған арнайы көлік құралына тиеуді ұйымдастырады; 4) балаларға осы Әдістемелік ұсынымдардың 7-тармағының 14-ші тармақшасында көзделген шаралар туралы нұсқама жүргізеді. 8 балаларды тасымалдауға қатысты оқу жылына арналған іс-шаралар жоспарын бекітеді балаларды тасымалдауды ұйымдастыру туралы бұйрық шығарады БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМЫНЫҢ БАСШЫСЫНЫҢ МІНДЕТТЕРІ ата-аналардан немесе балалардың заңды өкілдерінен жазбаша келісім алады балаларды тасымалдауды тиісті талаптарға сәйкес жабдықталған автобустармен, шағын автобустармен жүзеге асыруды ұйымдастырады білім беру ұйымы қызметкерлерінің арасынан балаларға жетекшілік жасау үшін жауапты тұлға тағайындайды балаларды тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік шараларын сақтау туралы жауапты тұлғаға нұсқама жүргізуді ұйымдастырады аумақтық әкімшілік полиция бөліміне тасымалдауға дейін 3 жұмыскүнінен кешіктірмей патрульдік сүйемелдеуді ұйымдастыру туралы өтінім жолдайды жүргізушінің медициналық тексеруден өтуін және автобустың техникалық жағдайына акт толтырылуын қадағалайды 9 2. БАЛАЛАРДЫ ТАСЫМАЛДАУ ТӘРТІБІ ҚазақстанРеспубликасыОқу-ағартуминистрлігі Балалардыңқұқықтарынқорғаукомитеті ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР Балаларды тасымалдауға арналған автобустың техникалық жай-күйі, техникалық қызмет көрсетудің көлемі мен мерзімдері, жабдықтары «Автомобиль көлігі туралы» Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген талаптарға жауап береді. Балаларды Қазақстан Инвестициялар Республикасы және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 26 наурыздағы № 349 бұйрығымен бекітілген Автомобиль көлігімен жолаушылар мен тасымалдау қағидаларында белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылады. (ҚР министрлігінде 2015 3 шілдеде №11550 тіркелді). Балаларды (экскурсиялық және туристік автобустардан басқа) тасымалдау жолда 4 сағаттан аспайтын уақытта және балаларды көліктің басқа түрімен тасымалдауды ұйымдастыру мүмкін болмаған жағдайларда жүзеге асырылады. Топтарда балаларды тасымалдауға жеті жастан кіші емес балалар жіберіледі. Жеті жасқа толмаған балалар сапарға тек білім беру ұйымы қызметкерлерінің, сондай-ақ ата-аналарының немесе өзге де заңды өкілдерінің жеке сүйемелдеуімен ғана жіберіледі. Егер жолда болу уақыты 4 сағаттан артық болса, мектепке дейінгі жастағы автобуспен тасымалдау асырылмайды. Автобустардың алдыңғы және артқы жағында «Балаларды тасымалдау» белгілері орнатылады. Автобуста тасымалданатын балалар мен ересектердің жалпы саны отыруға арналған және осы көлік тасымалдау багажды Әділет жылғы автобуспен балаларды жүзеге құралы үшін белгіленген орындар санынан аспауы керек. Тасымалдауды ұйымдастыру кезінде қызмет көрсетуші жергілікті атқарушы органдармен және білім беру үйымының әкімшілігімен бірлесіп, балаларды отырғызудың және түсірудің ұтымды орындарын айқындайды. Балалардың автобусты күтіп тұруға арналған жолаушылар мен алаңдар багажды автомобильмен тұрақты тасымалдау маршруттарының аялдама пункттерінен бөлек орналасады, абаттандырылған арнайы жері бар және жолға орналаспайды. Балаларды жақын жерде жаппай тасымалдауға дайындық кезінде тасымалдаушы білім беру ұйымымен бірлесіп балаларды жинау пунктінде және келу пунктінде автобустардың тұрағына арналған алаңның болуын, қону алаңының болуын тексереді. Отырғызу және түсіру орындары автобустың тұрақ орнынан 30 метрден аспайтын орналасады. 11 жерде Балаларды автобуспен сағат 22.00-ден 06.00-ге дейінгі кезеңде, сондай-ақ көріну жеткіліксіз жағдайларда (тұман, қар, жаңбыр) тасымалдауға жол берілмейді. Тасымалдардың қауіпсіздігіне қатер төндіретін жол метеорологиялық немесе жағдайлар қолайсыз өзгерген кезде, автобус қозғалысын уақытша тоқтату туралы қолданыстағы нормативтік құжаттарда көзделген жағдайларда тасымалдаушы рейсті тоқтатады және бұл туралы білім беру ұйымына дереу хабарлайды. Балаларды тасымалдау медициналық кезінде қалааралық колоннаны қызметкер сүйемелдеумен қамтамасыз етіледі Балаларды жаппай тасымалдауды жүзеге асыру кезінде білім беру тасымалдаушыға ұйымдары патрульдік автокөлікпен колоннаны алып жүруді бөлу туралы аумақтық әкімшілік полиция бөлімшесінің міндетті белгісі бар жазбашаөтінім береді. Балаларды жаппай тасымалдау үшін автобус бөлінген кезде тасымалдаушы колоннаның басшысы үш және одан да көп автобус болған кезінде– қозғалыс қауіпсіздігіне немесе көлік пайдалануға жауапты құралдарын адамдар қатарынан, ал екеу болған кезде– осы автобустардың жүргізушілері қатарынан колоннаның тағайындайтын тағайындайды; аға жетекшісі жүргізуші автобустарда кемінде 5 жыл жұмыс өтілі болады. 12 БАЛАЛАРДЫ ТАСЫМАЛДАУ ТӘРТІБІ Автобусты күтіп тұрған балалар үшін бөлінетін алаңдар жолаушыларды тұрақты тасымалдау маршруттарыныңаялдамаларынан бөлек, абаттандырылған және жол үстінде орналаспауы тиіс (ҚР ИДМ-нің м.а. 26.03. 2015 жылғы № 349 бұйрығы) Сапар алдында балаларды тізім бойыншатексеру Балаларды сапар маршруты, қауіпсіздік шаралары мен мінез-құлық ережелері, жетекшінің және басқа да жауаптылардыңұялы телефон нөмірлері туралы хабардар ету Балаларды тасымалдау кезінде медициналыққызметкердің сүйемелдеуі қамтамасыз етіледі Балаларды сағат 22.00-ден 06.00-ге дейінгі кезеңде, сондай-ақ көру мүмкіндігі жеткіліксіз жағдайларда (тұман, қар, жаңбыр) тасымалдауға жолберілмейді 13 Балаларды тасымалдауға: 1) автобус жүргізушісі ретінде соңғы үш жылдан кем емес үздіксіз жұмыс өтілі бар, кемінде жиырма бес жастағы; 2) соңғы жыл ішінде еңбек тәртібін және жол жүру қағидаларын өрескел бұзбаған жүргізушіге рұқсат беру ұсынылады. Балаларды тасымалдау кезінде автокөлік жүргізушілеріне мыналар ұсынылады: 1) автокөлік жылдамдығын қозғалысының сағатына километрден аспайтын шектеуді; 2) бекітілген 60 жүру бағыты бойынша қатаң жүру; 3) балалар тұрған автобустың салонында қол жүгі мен балалардың жеке заттарынан басқа кез келген жүкті, багажды немесе құрал жабдықтарды тасымалдамауға; 4) автобуста балалар болған кезде, оның ішінде балаларды отырғызу және түсіру кезінде автокөлік салонын қалдырмауға; 5) автомобиль колоннасында жүргенде алда келе жатқан автокөлікті басып озбауға; 6) егер олар көлік құралының өздігінен қозғалуын немесе жүргізуші болмаған кезде оны пайдалануды болдырмайтын шаралар қолданбаса, өз орнынан кетпеуге немесе автобустан кетпеуге міндетті БАЛАЛАРДЫ ТАСЫМАЛДАУ КЕЗІНДЕ ЖҮРГІЗУШІЛЕРГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР Балаларды тасымалдауға рұқсат етіледі: Жүргізуші: 1 2 3 4 кемінде25 жастағы, тиісті санаттағы жүргізуші куәлігі жәнежүргізуші ретінде кемінде бес жылжұмысөтілі бар тұлғаға автобус жүргізушісі ретінде соңғы үш жылдан кем емес үздіксіз жұмысөтілі бар тұлғаға соңғы жылішінде еңбек тәртібін жәнеЖол қозғалысы ережелерін өрескелбұзбағанжүргізушіге; сыйымдылығы 41 орыннанасатын автобустармен, сондай ақ кез-келген қалааралық балаларды тасымалдауға автобустарда кемінде бес жыл жұмыс өтілі бар жүргізушілерге. 14 Жылдамдықты 60 км / сағ асырмауы тиіс; Бекітілген маршруттықатаң сақтауға міндетті Салонда балалардың қол жүгі мен жеке заттарынан басқа артық жүкті тасымалдамауы керек Отырғызу жәнетүсіру сәттерін қоса алғанда, балалар бар кезде автобустың салонынтастап шықпауықажет Калоннадағы өзге көлікті басып озбайды Автобустың өздігінен қозғалуының немесе басқа адамныңкөлікті пайдалануының алдын алмай өз орнынтастамау немесеавтобустаншықпайды Колонаның отырғызу аға алаңшасына жетекшiсi автобус тардың берiлуiн ұйымдастырады. Автобустар отырғызу (түсiру) орнына бiр-бiрлеп берiледi. жүргiзушiсi отырғызу Автобустың (түсiру) орындарына қозғалысты тек қана осы орыннан жолаушыларды отырғызу (түсiру) аяқталған кезектi автобусты жөнелткеннен кейiн ғана бастауы тиiс. Балаларды автобусқа отырғызу ерiп жүрушiнiң басшылығымен және жүргiзушiнiң бақылауымен (жаппай тасымалдаған кезде одан басқа тасымалдауды ұйымдастыруға жауаптының байқауымен) автобус толық тоқтағаннан кейiн отырғызу алаңында жүргiзiледi. Көлiк құралы жақындаған кезде ерiп жүрушiлер балалардың оның алдынан жүгiрiп шығуына, жүру бөлiгiнiң шетiнде топтануына жол бермейдi. Балаларды отырғызу (түсіру) кезінде және маршрут бойынша жүру кезінде балаларды тасымалдауды жүзеге асыратын жүргізушілер, егер олар жол жүрісі қағидаларына, жол жүрісі қауіпсіздігінің өзге де талаптарына қайшы келмесе және егер осы нұсқаулар еріп жүрушілердің құзыреті саласына (балалардың мінез-құлқы, олардың денсаулығы мен қауіпсіздігі) кірсе, еріп жүрушілердің нұсқауларын орындайды. Еріп жүрушілер автобусқа отыру және одан түсу кезінде, автобус қозғалысы кезінде, аялдамалар кезінде балалар арасында тиісті тәртіпті қамтамасыз етеді. Автобустың отырғызу (түсіру) орнынан қозғалысын жүргізушіге отырғызудың (түсірудің) аяқталуы және есіктердің толық жабылуы туралы еріп жүруші хабарлағаннан кейін ғана бастауға рұқсат етіледі. Автобустармен қауіпсіздік бұзылуына әкелетін жүруге шараларының күйдегі, алкоголь, есірткі, психотроптық және уылы заттардың әсеріндегі балалар мен ересектерге жол берілмейді. 15 БАЛАЛАРДЫ ТАСЫМАЛДАУ КЕЗІНДЕГІ ҚАУІПСІЗДІК ТАЛАПТАРЫ Сапардың ұзақтығы 4 сағаттан аспауы тиіс Тасымалданатын балалардың жасы жеті жастан кем болмауы тиіс Автобустарда алдыңғы және артқы жағында «Балалар» белгісі орнатылуы керек 12 жасқа дейінгі балалар тек арнайы балаларды ұстау құрылғыларынемесе баланы қауіпсіздік белдіктерімен бекітуге мүмкіндік беретін басқа құралдар пайдаланыла отырып тасымалдануы тиіс Жолаушылардың жалпы саны отыруға арналған орындар санынан аспауы тиіс Балаларды отырғызу және түсіру орындарын білім беру ұйымы жергілікті атқарушы органмен бірлесіп айқындайды 16 ТОПТЫҚ ТАСЫМАЛДАУ КЕЗІНДЕГІ БАЛАЛАР ҮШІН МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ СТАНДАРТТАРЫ топ басшысының, ересек ерiп жүрушiнiң рұқсатынсыз кетіп қалмау, жаяу жолдың, жолдың жағасы, отырғызу платформасы бойынша жан жаққа тарап кетпеуге жүгiруге, бiрiн-бiрi итермеуге, қимыл ойындарын, соның iшiнде доптармен және басқа да заттармен ойнамауға салонға рюкзактар мен иық сөмкелерімен кірмеңіз (оларды отырғызар алдында тепе-теңдікті жоғалту, басқа жолаушылардың бет әлпеті мен көзіне зақым келтіру қаупін болдырмаукерек) қағаз ақшаларды санауға отырғызу платформасында(аялдамада) тұрған басқа адамдарға кедергi және ыңғайсыздық жасамауға жақындап келе жатқанкөлiк құралы толық аялдағанға дейiн отырғызу платформасының, жаяу жолдың, жолдың жағасының шетiне жақын келмеу үрленген және басқа жеңiл ойыншықтарды, доптарды және өзге де жеңiл заттарды қолда алып жүрмеуге (ұстауға) желдің әсерінен жол бөлігіне ұшып кетуі мүмкін құжаттар мен басқа да жеңіл заттарды алмау 17 3. БАЛАЛАРДЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ ҮШІН ЖАУАПКЕРШІЛІК ҚазақстанРеспубликасыОқу-ағартуминистрлігі Балалардыңқұқықтарынқорғаукомитеті ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР Қызмет көрсетушіні таңдауды, балаларды тасымалдау туралы шешімді құжаттауды, еріп жүретін адамдарды айқындауды, нұсқама жүргізуді және басқа да ұйымдастыру іс-шараларын қоса алғанда, балаларды қауіпсіз тасымалдауды ұйымдастыруға жауапкершілік білім беру ұйымының басшысына бекітіледі. Іс-шара өтетін жерге дейін және кері қайту жолында, сондай-ақ болатын жерде балалардың қауіпсіздігі үшін жауапкершілік білім беру ұйымы басшысының бұйрығымен бекітілген еріп жүретін мыналарға адамдарға бекітіледі. Автобустың жарамдылығы үшін жауапкершілік жүктеледі, егерде ол: 1) мектеп автобусы болса білім беру ұйымының басшысына; 2) мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді берушінің автобусы болса– көрсетілетін қызметтерді берушіге. Автобустың техникалық жарамдылығы мен санитарлық жағдайы үшін, балалармен жұмыс істеуге рұқсаттың болуы автобус жүргізушісіне жауапкершілік бекітіледі.